پیشینه تشکیلات دولت در بخش کشاورزی
تاریخچه تحولات جهاد سازندگی
دوران ادغام
معرفی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی
پیشینه تشکیلات دولت در بخش کشاورزی
مسئولیت دولت در برابر بخش کشاورزی همواره تحت تاثیر دیدگاه سیاست گزاران وقت از دیرباز در مجموعه تشکیلاتی کشور، انعکاس و تبلور داشته است. پیش از دوره قاجاریان دولتهای وقت اصولا به بهره برداران کشاورزی به عنوان مولدان تولید و کوشش در جهت افزایش تولیدات کشاورزی توجهی نداشتند. بر اساس اسناد و مدارک موجود، در ساختار سازمانی آن دوره، تشکیلاتی با عنوانهای اداره خالصجات و دیوان خالصجات وجود داشته است، در دوران سلطنت مظفرالدین شاه وزارت خالصجات و رقبات دارالخلافه وجود داشته و محمدخان اقبال الدوله عهده دار امور آن بوده است. در کابینه های اول و دوم پس از استقرار مشروطیت وزارت خالصجات و زراعت و فلاحت ایجاد و مظفرالدین شاه به موجب دستخطی، میرزا نصرالله خان ناصرالسلطنه را به عنوان وزیر این وزارتخانه منصوب کرد.
پس از ایجاد وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه در سال ۱۲۹۶، فرهنگستان ایران در سال ۱۳۱۷ واژه کشاورزی را به جای لغت فلاحت انتخاب کرد و اداره کل فلاحت که در تشـکیـلات وزارت اقتصـاد ملـی که در سـال ۱۳۱۰ به تصـویـب رسیـده بـود بـه اداره کل کشاورزی تغییر نام یافت. تا شهریور ۱۳۲۰ تشکیلات اداره کل کشاورزی مشتمل بر ۱۴ اداره و دو بنگاه (بنگاه حصارک و بنگاه واشناسی) با وظایف تخصصی مربوط به امور کشاورزی وجود داشت که با توجه به تعدد و تنوع آنها دولت وقت تصمیم گرفت آن را به وزارتخانه تبدیل کند. از این رو ر دولـت ذکاءالملک فروغـی، در شهـریـور ماه ۱۳۲۰ علی اکبر حکیمی به عنوان اولین وزیر کشاورزی به مجلس شورای ملی (سابق) معرفی شد. رأی اعتمادی که مجلس به دولت فروغـی داد، مصوبه تبدیل اداره کـل کشـاورزی به وزارت کشاورزی تلقی شد و اولین ساختار تشکیلاتی وزارت کشاورزی در سال ۱۳۲۰ شامل: حوزه وزارتی، اداره کل کشاورزی، اداره کل دامپزشکی، اداره کل دفع آفات، قسمت اداری و مالی، اداره آمار و هواشناسی و اقتصاد، اداره نگارش و انتشارات و تبلیغات و اداره آموزش بود. پس از آن تشکیلات وزارت کشاورزی به ترتیب در سالهای ۱۳۲۵، ۱۳۲۸، ۱۳۳۵، ۱۳۴۳، ۱۳۴۶، ۱۳۴۷، ۱۳۵۰، ۱۳۵۱ و ۱۳۵۶، مورد تجدید نظر قرار گرفت و تغییر یافت.
تاریخچه تحولات جهاد سازندگی
جهاد سازندگی در ۲۷ خرداد سال ۱۳۵۸ با فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) در جهت مبارزه با فقر و محرومیت بجا مانده از رژیم ستمشاهی، توسعه و عمران روستایی، رشد و گسترش کشاورزی و حرکت به سمت استقلال و خودکفایی کشور تشکیل گردید.
در پی صدور فرمان حضرت امام (ره) جمعی از جوانان مسلمان و متعهد و برومند ایران اسلامی به قصد قربت و در جهت خدمت به قشر مستضعف و محروم روستاها به پا خاستند و بدین سان این نهاد انقلابی از متن توده های میلیونی مردم مسلمان شکل گرفت. پس از فرمان امام (ره) جهاد با دو حرکت و هدف اصلی در سازندگی کشور قدم برداشت:
۱- رفع محرومیت از روستاهایی که از ساده ترین امکانات رفاهی نیز محروم بودند.
۲- تامین درآمد کافی و ایجاد اشتغال در روستاها و نهایتا رشد و شکوفایی کشاورزی و خودکفایی کشور.
اسـاسنـامـه طـرح جهـاد سـازنـدگـی روستـاهـا در تـاریـخ ۲۷/۳/۱۳۵۸ بنــام نهـاد جهـاد سازندگی و تشکیل شورای عالی جهاد سازندگی در تاریخ ۲۷/۶/۱۳۵۸ تصویب شد که هدف بسیج امکانات و استعدادهای مردم و دولت برای همکاری در امور تهیه و اجرای موثر و سریع طرحهای سازندگی و احیای جامعه در کلیه ابعاد معنوی و مادی آن با توجه و تأکید بر نیازهای روستاها و نقاط دورافتاده مملکت بود.
در سال ۲۷/۶/۱۳۵۸ نهاد جهاد سازندگی تبدیل به وزارت جهاد سازندگی شد و در سال ۱۳۶۷ قانون مقررات اداری، مالی، استخدامی و تشکیلاتی وزارت جهاد سازندگی به تصویب رسید و در مهرماه سال ۱۳۶۹ قانون تفکیک وظایف میان وزارتین کشاورزی و جهاد سازندگی مصوب شد که پس از واگذاری وظایف جدید و پیوست سازمانها و مؤسسات مربوط به جهاد سازندگی و تصویب تشکیلات اجمالی، تشکیلات وزارت جهاد سازندگی شامل: دفتر وزارتی، دفتر امور بین الملل، اداره کل روابط عمومی، دفتر حراست، دفتر همکاریهای اقتصادی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی، اداره کل هماهنگی امور استانها و سازمانهای وابسته، مدیریت آموزش عقیدتی، معاونت اداری و مالی، معاونت طرح و برنامه ریزی، معاونت آموزش و تحقیقات، معاونت امور مجلس و حقوقی، معاونت آبخیزداری، معاونت عمران و صنایع روستایی، معاونت ترویج و مشارکت مردمی، معاونت امور دام و سازمانها و شرکتهای وابسته به آن، سازمان جنگلها و مراتع کشور، سازمان دامپزشکی، سازمان امور عشایر ایران، شرکت سهامی شیلات ایران، شرکت سهامی گوشت کشور، شرکت خدمات پشتیبانی جهاد، شرکت تولید و توزیع علوفه، شرکت خدمات و مهندسی جهاد، شرکت سهامی صنایع شیر ایران، شرکت سهامی طیور ایران و صندوق معذوریت از کار و از کارافتادگی بود.
دوران ادغام
بخش کشاورزی با توجه به توسعه و عمران روستاها در دستگاههای اجرایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران محور توسعه اقتصادی و اجتماعی بوده و تحولات وسیعی در عرصه کشاورزی و روستاها و مناطق عشایری بوجود آورده است. بر اساس قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران دولت مکلف شده است تا در جهت اصلاح نظـام اداری، کاهش تصـدی های غیرضـروری، ارتقـای بهره وری و کارایـی نیروی انسانـی و مدیـریت دستگاههـای اجرایی، حذف موازی کاری ها..... و تجمیع امور کشاورزی، دام، توسعه و عمران روستایی تدابیر لازم را اتخاذ کند. در این راستا، لایحه ادغام وزارتخانه های جهاد سازندگی و کشاورزی و تشکیل وزارت جهاد کشاورزی توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهیه شد و پس از تصویب هیأت وزیران در تاریخ ششم دی ماه سال ۷۹ به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ دهم دی ماه ۱۳۷۹ توسط شورای نگهبان تایید شد.
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۲/۴/۱۳۸۱ بنا به پیشنهاد شماره ۹۰۴۱/۸۹-۱۳۸۹۹/۱۰۵ مورخ ۷/۹/۱۳۸۰ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و به استناد ماده (۲) قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی مصوب 1379- شرح وظایف تفصیلی وزارت جهاد کشاورزی را به شرح زیر تصویب و ابلاغ کرد.
سیاستگزاری، برنامه ریزی و نظارت - امور پژوهش، آموزش و ترویج - امور منابع طبیعی و آبخیزداری، امور زیربنایی کشاورزی و توسعه روستایی - امور کشاورزی، دام وآبزیان - امور حمایتی.
امید است با تلاش همه اعضای خانواده بزرگ جهاد کشاورزی، زمینه های تحقق این قانون فراهم شود و در آینده ای نزدیک شاهد توسعه پایدار کشاورزی ایران باشیم.
معرفی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی
امور کشاورزی استان آذربایجان شرقی شامل تمامی زمینه های مربوط به زراعت، باغبانی، دام و منابع طبیعی در دوران قبل از انقلاب اسلامی بطور متمرکز توسط اداره کل کشاورزی استان اداره می شد. پس از تشکیل جهاد سازندگی به فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامی، فعالیتهای مربوط به دام و طیور، منابع طبیعی، شیلات و نظایر آن به جهاد سازندگی منتقل شد. در سال 1372 ادارات کل جهاد سازندگی و کشاورزی، هر دو به سطح سازمان ارتقاء یافته و ادارات کل خود را در سطح شهرستانها توسعه دادند. در سال 1379 با تشکیل وزارت جهاد کشاورزی از ادغام دو وزارت جهاد سازندگی و وزارت کشاورزی، تشکیلات کشاورزی استان نیز در بدنه واحدی تحت عنوان سازمان جهاد کشاورزی متمرکز گردید .